Reportage Arts & Voeding – ‘We moeten voeding veel meer in de spreekkamer krijgen’

(Bron: Foodlog, 06-06-2016)

Op vrijdag 3 juni vond voor de vijfde keer het congres Arts & Voeding plaats. In de Van Nelle-fabriek in Rotterdam kwamen bijna 500 artsen samen om te bespreken hoe voeding ingezet kan worden om verschillende ziektes te behandelen.

Laat voedsel je medicijn zijn en medicijnen je voedsel

Deze eeuwenoude uitspraak van Hippocrates bleek de leidraad van het congres. Een goed dieet voorkomt klachten en kan zelfs genezen. Minder pillen en meer voeding was de algemene teneur. Helaas blijkt het slecht gesteld met de kennis van artsen over voeding.

Diabetes type 2 omkeerbaar met voeding

‘Minder medicijnen en meer gezonde voeding’ was een van de key-messages van de dag. Verschillende artsen verduidelijkten in hun presentaties hoe het zit met de link tussen voeding en diabetes, kanker, hart- en vaatziektes, buikpijn, reuma en darmproblematiek.

Ben van Ommen van TNO trapte de dag af met een presentatie over onder andere de invloed van voeding op diabetes type 2: “De enige manier om het te genezen is omkeren van de manier waarop het is ontstaan”, aldus Van Ommen. Oftewel: diabetes ontstaat door het lichaam te voorzien van ongezonde voeding, door het weer te voeden met de goede bouwstoffen kun je er weer van genezen. Hanno Pijl en Karine Hoenderdos lanceerden op het congres hun boek over ditzelfde onderwerp: Diabetes type 2? Maak jezelf beter! Twee patiënten die meededen aan het groepsprogramma Keer diabetes 2 om vertelden dat ze na het volgen van het programma geen insuline meer hoefden te spuiten.

We bestaan uit wat we eten

Als we verkeerde dingen eten, gaat het op de lange termijn fout. Hart-, long en vaatziekten en ook andere aandoeningen kwamen uitgebreid aan de orde. Cardioloog Janneke Wittekoek van de HeartLife Kliniek liet zien dat hartpatiënten met veel minder medicijnen toekunnen als ze de juiste leefstijl aanhouden.

Hoogleraar Hanno Pijl van het LUMC ging dieper in op de relatie tussen voeding en kanker en riep hierbij op het boerenverstand te gebruiken: “We bestaan uit wat we eten. Als we verkeerde dingen eten, gaat het op de lange termijn fout.” Uit onderzoek bij muizen en makaken blijkt dat een eiwitrijk dieet tumorgroei stimuleert. Wanneer de muizen tijdens een behandeling minder eiwit kregen, bleek dat de tumorgroei te remmen en zieke (kanker)cellen vatbaarder te maken voor chemotherapie. Momenteel loopt er in het LUMC de DIRECT-studie bij vrouwen met borstkanker, om te kijken of ditzelfde proces bij mensen ook optreedt.

Vooral bij de diëtisten in de zaal riep dit onderzoek vragen op, omdat veel ondervoede kankerpatiënten juist eiwitrijke dranken krijgen.

Systemen moeten om

Er bestaan nog veel vragen over de relatie tussen voeding en gezondheid en het is een populair onderzoeksgebied. Reumatoloog Richard Verheesen onderzoekt de relatie tussen voeding en reuma. Hoogleraar Aletta Kraneveld onderzoekt de brein-darmconnectie en de samenhang met autisme en depressie. Hanno Pijl en Marjolein de Jong werken samen aan onderzoek naar de relatie tussen borstkanker en voeding en Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC werkt aan meer bekendheid voor verborgen dikmakers.

De aanwezige huisartsen en specialisten zijn het er over eens dat er iets moet veranderen aan de plaats die voeding inneemt binnen de gezondheidszorg. De grote vraag is: waar moet dit beginnen? Ben Witteman van de Gelderse Vallei en de Wageningen Universiteit liet mooi zien dat het probleem transmuraal moet worden aangepakt en dat ketenzorg belangrijk is. Van de mensen die in een ziekenhuis worden opgenomen is 26% ondervoed, wat het risico op complicaties vergroot. Als dit in de 1e lijn al wordt aangepakt, vermindert dat de problemen in de 2e lijn. Volgens Richard Verheesen van het Maxima Medisch Centrum Eindhoven moeten artsen ‘dijken gaan bouwen in plaats van molens’ om chronische ziektes aan te pakken via leefstijl. Volgens hem kunnen individuele artsen niet repareren wat systemen fout doen. Die systemen moeten om.

Voeding heeft stoffig imago bij artsen

Voedingsleer blijkt in de medische opleidingen te ontbreken.
Wie moeten de voedingsadviezen gaan geven? Artsen, diëtisten of praktijkondersteuners? Voedingsleer blijkt in de medische opleidingen te ontbreken. Artsen hebben immers ‘medicijnen’ en niet ‘voeding’ gestudeerd. Voeding heeft zelfs een stoffig imago in de vooral op medicijnen gerichte artsenwereld, al lijkt dit langzaam te veranderen. Verschillende sprekers houden daarom een pleidooi voor bijscholing van artsen. Dr. Janneke Wittekoek pleit zelfs voor een nieuw medisch superspecialisme: ‘de leefstijlspecialist’; een arts die zich verder specialiseert in leefstijl. Diëtisten in de zaal zeggen de kennis al in huis te hebben; artsen zouden voedingsproblemen moeten signaleren en patiënten gewoon door kunnen verwijzen. Toch komt hier vanuit de artsen in de zaal weinig respons op.

Samen een blok vormen

De groep artsen die het congres Arts & Voeding congres bezoekt, stijgt ieder jaar. Dat laat zien dat er een toenemende aandacht voor het onderwerp is. Deze artsen zijn enthousiast en klaar voor verandering, dat is wel duidelijk. “We moeten er nu niet meer alleen over praten, we moeten vooral gaan doen”, zegt Tamara de Weyer, voorzitter van de kersverse Vereniging Arts en Voeding. “We moeten samen een blok vormen en voeding veel meer in de spreekkamer krijgen.”

Het congres werd georganiseerd door de Stichting Voeding Leeft, het Erasmus MC en de gemeente Rotterdam.