VL Column: Acceptatie - de basis bij ziekte

Of we een programma kunnen maken over acceptatie, vroeg de vriendelijke en open minded arts waar we al jaren mee werken. Uit onderzoek naar een van de Voeding Leeft programma’s bleek dat het wel of niet accepteren van de aandoening effect had op de symptomen van de ziekte, of ten minste de beleving ervan. Ook als iemand al de wil en kracht heeft gevonden zijn leefstijl aan te passen om zich beter te voelen. Mijn hart maakte een sprongetje. Even werd zichtbaar hoe de medische wetenschap samenkomt met sociale wetenschap, mijn vak. ‘Ja natuurlijk’ antwoordde ik. ‘Er komt alleen meer bij kijken’.

Acceptatie is een belangrijk onderdeel van rouw. Als je ziekte als het verlies van gezondheid ziet, dan komt hier logischerwijs ook rouw bij kijken. Het was Manu Keirse die het begrip ‘levend verlies’ introduceerde: de levenslange rouw die men ervaart wanneer iemand zelf of een naaste getroffen wordt door een handicap, verslaving, een chronische ziekte of psychische aandoening. Levend verlies kan in tegenstelling tot rouw bij overlijden in intensiteit toenemen, omdat de persoon steeds opnieuw geconfronteerd wordt met de beperkingen. Het is - voordat je het over acceptatie hebt - belangrijk dat je als patiënt en met je omgeving de realiteit van het (chronisch) ziek zijn onder ogen ziet en bespreekbaar maakt.

‘Je moet er mee leven’
‘Je er bij neer leggen’
Het is gemakkelijk gezegd
en vraagt veel meer dan
even schakelen.
Om te kunnen aanvaarden
is een breder plaatje nodig.

Acceptatie gaat niet van de ene op de andere dag, net zo goed als dat je niet van de ene op de andere dag ziek wordt. Er zijn in de overgang van levensfases drie momenten in de beweging van de ene naar de andere fase (naar model van Gennep): de periode van loslaten van het oude oftewel ‘de afscheiding', de periode tussen oud en nieuw ook wel 'de liminale fase’ en de transformatie naar nieuw, 'de integratie'. Transformatie gaat verder dan verandering. Bij transformatie ontstaat een nieuwe werkelijkheid. Bij een chronische ziekte is dat, dat ziekte een onderdeel van je leven is.

Focus op alleen acceptatie, het kan. Nog effectiever is het om naar het gehele traject te kijken, van verlies met rouw, tot integratie en acceptatie. Niet alleen in het dagelijkse leven, maar juist ook bij de behandeling van ziekte. Niet alleen bij ziektes waar het over leven en dood gaat, zoals  kanker, maar ook bij chronische aandoeningen waar ‘dat wat gewoon was’  niet meer vanzelfsprekend is. Niet alleen als iemand het mentaal zwaar krijgt, maar juist ook als het lijkt alsof er niets aan de hand is.

Ruimte maken voor tranen, voor emoties en gedachten. Tijd maken voor teleurstelling, verdriet en frustratie. Het is allemaal nodig als we het over acceptatie hebben en het is allemaal nodig om echt met leefstijl in beweging te komen.